نقدهای دو انقلابیِ بیدین به یک دیندارِ ضد انقلاب
تاریخ انتشار: ۲۰ مهر ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۸۶۸۲۱۱
عصر ایران؛ شهاب آذرپاد - لئو تولستوی، آنگونه كه ما به تأسي از زبان انگليسی عادت كردهايم، لف تالستوی، آنگونه كه سياوش فراهانی مترجم آشنا به زبان روس ترجمه كرده است، مهمترين پل در تاريخ روسيه ميان دو قرن نوزدهم و بيستم است.
در تندباد حوادثی كه ملت روسيه را بين سالهای ۱۸۶۱ تا ۱۹۱۷ تحت تاثير قرار داده بود، تولستوی به دليل رفتارهايش برخلاف بسياری از اديبان قرن نوزدهم روسيه، نه فقط در قامت يك نويسنده، بلكه در مقام يك پيامبر زنده، تمام جامعۀ روشنفكری روسيه را تحت تاثير خود قرار داد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
كتاب «لف تالستوی: به مثابه آيينۀ انقلاب روس» نشان میدهد محبوبيت تولستوی و موعظههای اخلاقیاش، انقلابیهای روس را بر سر دو راهی سختی قرار داده بود: تولستوی چيزی بود به مثابه مذهب، كه از يك سو چراغ راه خلق بود و از سوی ديگر مايۀ رخوت انقلاب.
او آخرين بازمانده از دو نسل اسطورههای ادبيات قرن ۱۹ روسيه بود: لرمانتف، پوشكين، گوگول نويسنده و بلينسكی منتقد كه پيش از "فرمان آزادی رعايا" در سال ۱۹۶۱، درگذشتند و داستايوفسكی، گنچارف، تورگينف، تولستوی و نكراسف منتقد كه سركردگان ادبيات نيمۀ دوم قرن نوزدهم روسيه بودند.
تولستوی مرز دو قرن را به سلامت گذراند و شاهد اولين شورشهای ضد سلطنت در روسيه ۱۹۰۵ بود و البته برخلاف سوسياليستها با آن مخالفت كرد.
اسطورۀ زندۀ ادبيات روسيه در سالهای ابتدايی قرن بيستم، به يكی از مهمترين سوژههای مورد بحث در محافل روشنفكری روسيه بدل شده بود.
تولستوی به اندازهای بزرگ محسوب میشد كه انديشمندان راديكالسوسياليست، با وجود همۀ مخالفتهايی كه با بنيان انديشۀ او داشتند، نمیتوانستند سايۀ پررنگ او بر محافل روشنفكری را ناديده بگيرند.
در كتاب «لف تالستوی... »، که مترجم آن سیاوش فراهانی و ناشرش نشر ثالث است، میتوان بدون واسطه مشاهده كرد كه چگونه انقلابيون روس بر موج محبوبيت يكی از بزرگترين اسطورههای وقت سوار میشوند و تلاش میكنند با بیاعتبار كردن بخشهای "ضد انقلاب" در تفكرش، او را برای انقلاب خلق مصادره كنند.اين مقالهها آينۀ تمامنمای دورانی است كه نقد ادبی به ابزاری سياسی برای تحريك تودهها تبدیل شده بود.
مجموعه مقالاتی كه سياوش فراهاني در قالب «لف تالستوd...» از لنين و گئورگی پلخانف ترجمه كرده، بين سالهای ۱۹۰۸ تا ۱۹۱۱، سه سال بعد از اولين انقلاب روسيه تا يك سال بعد از مرگ تولستوی، توسط دو رهبر اصلی انقلاب سوسياليستی روسيه در تبعيد نگاشته شدهاند.
پلخانف
بيراه نيست اگر بگوييم در مسير انقلاب ۱۹۱۷ روسيه، پلخانف روح انقلاب بود و لنين چشم او. پلخانف اولين متفكر برجستۀ روس بود كه رسما خود را ماركسيست ناميد و بنيانگذار حزب سوسيالدموكرات روسيه بود و در تمام طول حيات اين حزب به عنوان رهبر معنوی آن بر عقايد دو دسته بلشويك و منشويك نفوذ داشت؛ هر چند كه هيچگاه نه كاملا بلشويك شد و نه كاملا منشويك.
پلخانف با وجود همۀ اختلافنظرهايی كه با لنين در طول مبارزههای انقلاب سوسياليستی داشت، نقش بيبديلی در گسترش تفكر ماركسيسم در ميان انقلابيون روس بازی كرد.
لنين را اما میتوان موفقترين انقلابی سوسياليست در تمام تاريخ شناختهشدۀ بشر ناميد. او در طول سالهای مبارزهاش بر گردۀ تفكر بسياری از همنسلانش قدم گذاشت تا انقلابی را كه نظريهپردازی كرده بود به ثمر بنشاند.
تولستوی
پلخانف يكی از همين متفكران بود، كه به شدت از تاكتيكهای انقلابی لنين انتقاد میكرد، اما نهايتا در نظام انقلابی تاسيس شده توسط لنين، به عنوان يك متفكر انقلابی تمجيد شد.
تولستوی تجسم تمام آن چيزهايی بود كه در شرايط عادی، انقلابيهای سوسياليست به تخريب آنها میپرداختند. آنگونه كه لنين مینويسد:
«عدم مقابلهگرايیاش، توسلاتش به روح، دعوتهايش به تكامل اخلاقی نفس خويش، نظريۀ وجدان و نظريۀ عشقاش، موعظههايش دربارۀ رياضتكشي و تسليم و رضا و امثال اين چيزها، عميقترين و بیواسطهترين ضرر را در پی خواهد داشت.»
همين است كه پلخانف در يكی از مقالههای ترجمهشده در اين كتاب، صادقانه در مورد مواجهۀ گزينشی با اين بتوارۀ عصر خويش مینويسد: «من نمیتوانم تولستوی را تماما دوست داشته باشم. من هم فقط او را از اينجا تا آنجا دوست دارم.»
اما لنين زرنگتر و شايد آن طور كه ماركسيستها دشمنانشان را متهم ميیكنند، اوپورتونيستتر از آن است كه به سادگی به برخورد گزينشیاش با تولستوی اعتراف كند.
در هر يك از نوشتههای لنين در اين كتاب، صدر و ذيل مقاله، دو پيام متفاوت را عرضه میكنند. لنين تمام مقالاتش را با تمجيد از تولستوی شروع میكند و آثار او را "نبوغآميز" و خود او را "همسطح بهترين نويسندگان اروپا" توصيف میكند اما بخش دوم هر مقاله سرشار از انتقاد از كژفهمیها، نارسايیها و ناكارآمدیهای تفكر تولستوی است.
لنین
تولستوی قطاری نبود كه لنين بتواند از نشستن در آن چشمپوشی كند و در عين حال مقصد قطار تولستوي به سمتی نبود كه لنين بتواند آن را بپذيرد.
در دوران ميان دو انقلاب (۱۹۰۵ تا ۱۹۱۷) لنين تنها به يك چيز میانديشد: اينكه چگونه از ابزار موجود در جامعۀ روسيه برای انقلاب سوسياليستی استفاده كند. همين است كه مینويسد: «توده در انقلاب نشان داد كه در نفرتش به حد كافی آگاه نيست و به اندازۀ كافی پیگير نيست. »
تولستوی با وجود ادعای لنين در مورد همۀ "ضرر"هايش و "ناشناخته"بودنش، يكی از لوكوموتيوهای انقلاب است و خواست لنين اين است كه «لوكوموتيو را سر پا كنيم، آن را نو كنيم، مستحكم و قدرتمندش كنيم، آن را راه بيندازيم، در مورد سرعت حركت و جهت چرخش اين يا آن عقربه به وقت خودش میتوانيم بحث كنيم.»
پلخانف در مقالاتش صراحتا مخالفت خود را با بنياد تفكرات خداباورانه و ضدانقلابی تولستوی نشان میدهد؛ اما لنين تلاش میكند كه به افكار و انديشههای تولستوی عنان بزند و آن را به سمتی ديگر بكشد.
لنين درك تولستوی را از جامعه روسيه نبوغآميز توصيف میكند اما راهكارهای او مبنی بر خودسازی و عدم خشونت را بیاعتبار و بینتيجه جلوه میدهد.
كتاب «لف تالستوی...» بیشك اثر باارزشی است. ترجمه سياوش فراهانی، مترجم جوان كتاب كه تاكنون چندين كتاب از زبان روسی به فارسی برگردانده، روان و قابل ستايش است.
كتاب از آنجا كه مجموعهای از ديدگاههای انقلابيون روس در مورد ادبيات و به ويژه تولستوی را در كنار يكديگر قرار داده، ارزش پژوهشی در زمينۀ ادبيات و جنبشهای اجتماعی دارد.
کانال عصر ایران در تلگراممنبع: عصر ایران
کلیدواژه: لنین
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.asriran.com دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «عصر ایران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۸۶۸۲۱۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
اعلام آمادگی وزارت دفاع برای همکاری با زیمباوه
امیر آشتیانی در دیدار معاون رئیس جمهور زیمباوه گفت: وزارت دفاع جمهوری اسلامی ایران اراده خود را جهت برقراری روابط دوستانه با تمامی کشورهای آفریقایی به ویژه کشورهای مستقل و انقلابی زیمباوه اعلام میکند. - اخبار سیاسی -
به گزارش گروه دفاعی خبرگزاری تسنیم، کنستانتینو چیونگا معاون رئیس جمهور زیمباوه با امیر آشتیانی وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح در تهران دیدار و گفتگو کرد.
امیر آشتیانی در این دیداربا اشاره به سفر سال گذشته رئیس جمهور ایران به حراره و سفر آتی رئیس محترم جمهور زیمباوه به تهران گفت: این تعاملات نشان دهنده اهمیتی است که دو کشور در سطوح عالی برای توسعه روابط فی مابین قائل هستند.
وزیر دفاع جمهوری اسلامی ایران با اشاره به سوابق تاریخی روابط ایران و ونزوئلا گفت: حدود 10 سال پیش وزارت دفاع ایران، میزبان جناب آقای مانانگا گوا رئیس جمهور بود که در آن زمان ایشان به عنوان وزیر دفاع به تهران سفر کردند.
آشتیانی با بیان اینکه بعد از انقلاب اسلامی، قاره آفریقا در سیاست خارجی کشور ما از جایگاه ویژهای برخوردار شده است، گفت: این جایگاه متاثر از جوهره انقلاب اسلامی مبنی بر حمایت از کشورهای مستقل و انقلابی از یک سو و تلاش کشورهای آفریقایی جهت کسب استقلال از کشورهای استعمارگر و سلطه طلب بوده است.
وی ادامه داد: در میان کشورهای انقلابی، کشور زیمباوه به دلیل رهبران و مردم انقلابی، حفظ روحیه استقلال طلبی، مبارزه با استعمار نقش مثبت و سازندهای که در منطقه جنوب آفریقا ایفا میکند، از اهمیت بسزای برخوردار است.
وزیر دفاع تاکید کرد: وزارت دفاع جمهوری اسلامی ایران اراده خود را جهت برقراری روابط دوستانه با تمامی کشورهای آفریقایی به ویژه کشورهای مستقل و انقلابی زیمباوه اعلام میکند.
وی ایران با اشاره به پدیده تروریسم به عنوان یکی از مهمترین تهدیدات امنیت منطقه و محیط بین الملل اظهار داشت: متاسفانه شاهد استانداردهای دوگانه دنیای غرب در قبال تروریسم هستیم.
آشتیانی با اشاره به کشتار وحشیانه و قتل عام نزدیک به 40 هزار نفر از مردم و به ویژه کودکان فلسطین توسط رژیم صهیونیستی به سبب حمایت آمریکا و کشورهای غربی و همچنین سکوت نهادها و مجامع بین المللی گفت: بر همه کشورهای آزاد و مستقل لازم است تا ضمن اعلام انزجار خود از اقدامات این رژیم، اقدامات عملی خود را در خصوص توقف ماشین کشتاررژیم صهیونیستی به کار گیرند.
معاون رئیس جمهور زیمباوه نیز در این دیدار با ابراز تسلیت بابت شهادت جمعی از مستشاران نظامی ایران در حمله به کنسولگری ایران و محکوم کردن این اقدام توسط رژیم صهیونیستی گفت: حمله اخیر اسرائیل به فلسطین نیز نشان دهنده سیاستهای دو گانه و یک بام و دو هوای غرب است.
کنستانتینو چیونگا با بیان اینکه ایران و زیمباوه تحت تاثیر تحریمهای کشورهای غربی هستند، گفت: ایران از شرکای زیمباوه است و آمادگی داریم در زمینه همکاریهای دفاعی و اقتصادی روابط خود با ایران را توسعه دهیم.
وی با اشاره به سفر آتی رئیس جمهور زیمباوه به تهران گفت: این سفر نقطه عطفی در توسعه روابط بین ایران و زیمباوه خواهد بود.
معاون رئیس جمهور زیمباوه با اشاره به ریاست زیمباه بر اتحادیه اقتصادی جنوب غرب آفریقا( سادَک) گفت: این موضوع ظرفیت های زیمباوه را برای توسعه همکاری های اقتصادی با ایران بیشتر می کند.
در پایان این دیدار هر دو طرف با اشاره به ظرفیت های اقتصادی و دفاعی و امنیتی دو طرف آمادگی خود را برای تبادل هیئت در زمینههای مختلف اعلام کردند.
انتهای پیام/